سنگ های قیمتی فست شده، کیفیت های ذاتی یک ماده معدنی مانند رنگ (یا فقدان آن)، وضوح، آتش (شعله وری) و درخشندگی را از خود نشان می دهند که در غیر این صورت ممکن است از نظر پنهان بمانند. مهارت گوهرتراش در این بخش بسیار مهم است و انواع گوناگونی از تراش های مختلف ابداع شده اند تا طیف گسترده ای ازسنگ های قیمتی را در بهترین حالتشان نشان دهند. اولین تراش، کابوشن (cabochon) بود – یک گنبد صیقلی ساده. این تراش امروزه به طور گسترده ای برای سنگهای شفاف یا مات که برای تاثیرگذاری شان، به رنگی اثر سطح متکی هستند، استفاده می شود. فیروزه(Turquoise)، اپال (opal) و سنگ ماه (moonstone) به این روش تراش می خورند. انواع تراشهای قدیمی، تراش تاریخی رز (rose cut) و گسترش آن، بریولت ( briolette)، قطره ای (drop-shaped) و سایر انواع تراش، هر از گاهی بازگشت به مدرا در پی داشته اند.
تراش برلیان گرد جدید، از تراش های برلیان قبلی تکامل یافته و به ویژه برای الماس طراحی شده است که با 57 یا 58 فست، از نظر ریاضی به شکلی زاویه دار شده تا شعله وری و درخشش این سنگ را به بهترین نحو ممکن نشان دهد. این بازده بلور الماس هشت وجهی را نیز به حداکثر می رساند. تغییر و تصرف بسیاری در زمینه تراش برلیان وجود دارند که از جمله آنها می توان به بیضی (oval)، گلابی (marquise)، اشک و شکل قلب اشاره کرد. درضمن تراش های فانتزی جدید همچنان در حال توسعه هستند.
تراش پله ( تراش تله نیز نامیده می شود)و اقتباس های آن برای سنگ های رنگی با پراکندگی کم (fire) مناسب هستند چرا که رنگ بدنه را نمایان تر می کنند. این تراش یک فست تیبل (table facet) بزرگ دارد که با فست های مستطیلی بلند در قسمتهای بالا و پائین لبه (girdle ) سنگ احاطه شده است. طرح اولیه می تواند انواع اشکال هندسی را به خود بگیرد- مستطیل، مربع، مثلث، بادبادک شکل و بیشتر. سنگ های تراش پله ای مستطیل شکل کوچک، با فست های کمتر، تحت عنوان باگت شناخته شده اند و درحلقه ها به عنوان سنگهای شانه برای سنگهای بزرگتراستفاده می شوند.
یک فرم مختصر از تراش پله ای، تراش زمرد (امرالد) است که برای حذف آسیب زدن به گوشه های شکننده سنگ جواهر، طراحی شده است. این تراش بطور گسترده برای زمردها (که به همین دلیل این اسم را دارد) بکار می رود که تمایل به شکنندگی در آنها زیاد است.این تراش گاهی اوقات برای الماس استفاده می شود که یک تراش مفید برای کریستال های مسطح تر الماس و macles (کریستال های جفت) وانواع سنگ های دیگر محسوب می شود. با پیچیده تر شدن فناوری تراش، تراش های جدید نیز همچنان در حال شکل گیری هستند و قدیمی ها هم در حال پیشرفت. مثلا در حال حاضر، لیزرهای کامپیوتری به طور گسترده ای برای تراش الماس استفاده می شود که بسیار دقیق و به طور فزاینده ای مقرون به صرفه هستند.
